Amerikanen belasten eerlijker dan wij

Ja, echt.

Eerlijk toegegeven: de Verenigde Staten zijn het schrikbeeld van ongelijkheid voor elke progressieveling die gelooft dat de wereld een stukje eerlijker kan. Toch ligt dat niet aan de Amerikaanse belastingdienst. Want geloof het of niet, die heft eerlijker belasting dan wij in Nederland doen.

Sorry, wat?

Jazeker.

De Verenigde Staten van Amerika, waar een neoliberale democraat uitgemaakt kan worden voor communist en waar nivelleren zeker geen feestje is, ja dát land heft progressiever belasting dan Nederland.

Eén van de belangrijkste redenen: er is nauwelijks tot geen btw. En laat dat nou net een van de belastingen zijn die het kabinet Schoof wil verhogen.

In deze Rode Cijfers: hoe de kabinetsplannen ons belastingstelsel nóg ongelijker dreigen te maken dan dat van de Amerikanen.

Probleem: de breedste schouders dragen niet de zwaarste lasten

Dat in Nederland de laagste inkomens het meeste belasting betalen is dankzij het CPB al enkele jaren bekend. Wie naar het totaalplaatje kijkt ziet dat de rijkste 10% (in het lichte deel) veel minder belasting afdraagt dan lagere inkomens. 👇

Oorzaak: de btw weegt zwaarder voor lagere inkomens

Hoe komt dat?

Het eerste probleem is dat arbeid meer wordt belast dan vermogen. Maar daarnaast haalt Nederland meer dan 75 miljard op met de btw. En dat doet pijn.

De btw is natuurlijk voor elke consument gelijk, maar niet iedereen consumeert een gelijkwaardig gedeelte van het inkomen. Als je veel verdient is de kans groot dat je geld overhoudt wat je niet hoeft uit te geven aan boodschappen, benzine of energie. En in dat geval betaal je dus ook geen btw met dit deel van je geld.

Gevolg: je bent een relatief minder groot gedeelte van je inkomen kwijt aan btw. Daardoor is de belastingdruk van de btw een stuk lager bij de hoogste inkomens dan de laagste. Je ziet in de grafiek hieronder hoe de lichtblauwe balk steeds smaller wordt naarmate de inkomens stijgen. Omdat Nederland dit niet opvangt met (veel) hogere inkomens- en vermogensbelasting zijn de rijken dus een stuk goedkoper uit.

Wat de Amerikanen anders doen

Geen landelijke btw. Sommige staten hebben die wel maar ook die komt niet boven 7,25% uit.

Het ontbreken van de btw zorgt er volgens economen Blanchet, Chancel en Gethin voor dat Amerika één van de enige landen is waar de rijkste 10% proportioneel meer belasting betaalt dan de onderste 50%. Nivelleren is er waarlijk een feestje.

Natuurlijk is de ongelijkheid in de VS alsnog groter dan hier. Maar de oorzaak heeft deels met zwakke vakbonden te maken: de verschillen in lonen zijn veel groter, waardoor nog véél meer herverdeling nodig zou zijn. Het startpunt is dus slechter.

Misschien valt het beste van beide werelden te combineren: sterke vakbonden, hoge vermogensbelasting en weinig btw?

Andere keuzes

Dat vereist wel andere keuzes dan de politiek tot nu toe maakt. Het kabinet verwierp een motie om vakbondsrechten te versterken, weigert de topvermogens zwaarder te belasten en verhoogt de btw.

Over dat laatste waarschuwde het CPB in een eerdere studie dat het volledig afschaffen van het lage btw-tarief zou kunnen zorgen voor een verhoging van de belastingdruk van bijna 4% voor de laagste inkomens terwijl de hoogste inkomens nauwelijks iets zouden merken.

Maar… die hardwerkende Nederlander dan?

En verder deze week...

• Op 30 oktober organiseren we een publieksavond over personeelstekorten in de publieke sector. Is de oplossing dan maar meer markt, zoals het kabinet gelooft? Aanmelden kan hier.  

• Vaak wordt gezegd dat deeltijdmedewerkers meer moeten werken. Maar nu blijkt: de helft van alle deeltijders die wel een paar uur extra willen werken zijn scholieren. Niet de groep die we full-time aan de slag willen zien. De rek lijkt er dus wel uit.

• En het kabinet draait: de uitvoeringsorganisaties moeten toch mee in de bezuinigingsdoelstelling.

Tot slot: een beetje vreemd, maar wel lekker (de kliekjes uit onze Slack-kanalen)

Welk personage ben jij?