Vorige week maakte het grote publiek voor het eerst kennis met de nieuwe minister van Financiƫn uit VVD-gelederen, Eelco Heinen. In zijn eerste interview in het FD deed hij een poging zich te presenteren als gedegen, economisch, sober, en vooral niet te guitig met de overheidsuitgaven. Misschien niet geheel toevallig, kwaliteiten van het soort ministers van Financiƫn dat over het algemeen populair is in Nederland (Gerrit Zalm, Jeroen Dijsselbloem). Hij kwam nog net niet met een appel in de hand aangefietst.
Het interview is fascinerend omdat de argumentatie die hij optuigt vooral ideologische overtuigingen toont, in plaats van inhoudelijke degelijkheid, soberheid of kennis van de cijfers. Een bespreking in vogelvlucht.
Kennis van cijfers
Heinen presenteert zich als man van de cijfers en excelsheets, maar beroept zich op glibberige verklaringen als een āgroter vraagstukā, ātechnologieā en āflexā wanneer hij geconfronteerd wordt met een helder economisch feit: de dalende arbeidsinkomensquote (en dus een dalend aandeel van de nationale welvaart dat naar werkenden gaat). Moeilijk te verklaren allemaal, niet te hard van stapel lopen.
Curieus. Vorige week zagen we dat zijn eigen miljoenennota wƩl een duidelijke oorzaak aanwijst: bedrijven hebben weten te profiteren van de crisisjaren vol inflatie.
Daarnaast stelt hij dat bedrijven die belasting afdragen āonze voorzieningen betalenā, terwijl we weten dat een groot deel van de totale belastinginkomsten komen uit loon en btw of andere belastingen betaald door werknemers en consumenten, in plaats van uit winst of vermogen.
Overigens valt in het regeerprogramma (p.116) ook al te lezen dat bedrijven de btw betalen. Kijken deze politici ooit wel eens op het bonnetje in de winkel?
Economische kennis
Verder vindt Heinen dat hij toch echt moet investeren in het ondernemingsklimaat via belastingverlagingen, terwijl het empirisch bewijs hiervoor op zān best onduidelijk is. Belastingverlagingen voor de allerrijksten en grote bedrijven hebben nauwelijks effect op economische groei of werkgelegenheid, terwijl ze wel de ongelijkheid vergroten.
Publieke investeringen lijken op de lange termijn wel belangrijk voor het verdienvermogen van een land, iets waar Heinen nou net op bezuinigt. Tot grote onvrede van de Nederlandse planbureaus.
Soberheid
Ten slotte lijkt het ook tegen te vallen met de soberheid van Heinen, zo impliceert de Raad van State in een reactie op de kabinetsplannen. Het is onduidelijk wat het kabinet precies wil bereiken en een deel van de financiƫle plannen zijn op zijn zachtst gezegd onzeker.
Wat blijft er over?
Ideologie.
Volgens Heinen is er āhard voor het vermogen gewerkt'. Dus dat moeten we niet belasten. Dat is lang niet altijd waar. Voor veel waardestijgingen van huizenprijzen is helemaal niet gewerkt. Dat is meer een kwestie van op het juiste moment (kunnen) instappen - bijvoorbeeld toen partijgenoot Stef Blok de huurmarkt aan gruzelementen schoot.
Bovendien stelt hij dat veel mensen deze belastingen niet willen omdat je dan al snel aan het huis, spaargeld en pensioen van de gemiddelde Nederlander komt.
Hier flikt Heinen een schitterend politiek trucje. Vermogensbelasting heeft namelijk weinig te maken met de gemiddelde Nederlander en alles met de allerrijksten. Zelfs inclusief pensioenvermogen is nog steeds de helft (!), 48 procent, van het vermogen in handen van de rijkste 10% landgenoten.
Hoeven die echt niet bij te dragen aan het land dat hen zoveel welvaart schonk?
En verder deze week...
Het CBS concludeerde deze week dat de winsten toch sneller zijn gestegen dan de lonen tussen 2019 en 2023. Van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS stelde zelfs dat de afgelopen jaren āeen groter deel van de koek naar de factor kapitaal gegaan dan naar de factor arbeidā. Wij wezen er al eerder op (hier, hier, hier en hier).
Er is nog altijd geen oplossing in zicht voor de problemen met de vermogensbelasting. Daarmee lijkt de rekening de komende jaren via belasting op inkomen uit werk betaald te moeten worden. Hoezo werken moet lonen?
Moeten we in plaats van mƩƩr niet gewoon mĆnder werken? De roep om een vierdaagse werkweek doet het nodige stof opwaaien, tot aan De Nederlandsche Bank aan toe.
Tot slot: een beetje vreemd, maar wel lekker (de kliekjes uit onze Slack-kanalen)
Goed om te onthouden nu het kabinet zich zo druk maakt om āregeldrukā. Waarom hadden we ook al weer regulering?